Yazı İçeriği
Bağışıklık sistemi nasıl çalışır?
Bağışıklık sistemi, vücudumuza giren virüslerden, hastalıklardan ve patojenlerden bizi koruyan savunmamızdır. Patojenleri, virüsleri, bakterileri veya potansiyel olarak bize zarar verebilecek diğer organizmaları sürekli olarak arayan, vücuda yayılmış karmaşık bir hücre ağıdır. Bağışıklık sistemi, kendisine ait olduğunu bilmediği bir şeyle karşılaştığında devreye girer. İlk savunma mekanizması, spesifik olmayan veya doğuştan gelen bağışıklık sistemidir. Örneğin, cildimiz mukoza zarlarından giren mikroplarla savaşmak için genel koruma görevi görür. İkinci savunma mekanizması, vücudumuzun zararlı patojenleri tespit ettiği, saldırdığı ve etkisiz hale getirdiği spesifik veya uyarlanabilir bağışıklık sistemidir.
Patojenler (veya mikroplar) hastalık üretebilen mikroorganizmalardır. Lenfosit (bir tür beyaz kan hücresi), lökosit ve fagositler bu zararlı mikroorganizmaları tespit ederler ve çoğalırlar. Patojenlerin yüzeyinde bir protein türü olan antijen bulunur. Bağışıklık sistemi antijenleri hedef alacak şekilde programlanmıştır. Beyaz kan hücreleri antijeni tanıdıktan sonra o antijene özgü antikorlar üretir. Antikorlar daha sonra antijene kilitlenerek patojene saldırır. Patojen yok edildikten sonra makrofajlar tarafından emilir (fagositoz adı verilen bir süreç). Bir antikor üretildikten sonra, vücutta bir kopyası kalır, böylece aynı antijen tekrar ortaya çıkarsa, daha hızlı müdahale edilir.
Yaşlandıkça, bağışıklık sistemimizin etkinliğinin azalmaya başladığını ve bu durumun enfeksiyonlarda ve hastalıklarda artışa yol açtığını unutmamak önemlidir. Bağışıklık sisteminin düzgün bir şekilde çalışmaya devam etmesi için, sistemi oluşturan tüm bireysel bileşenler arasında denge ve uyum gerekir.
Uçucu Yağlar Bağışıklık Sisteminizi Nasıl Güçlendirir?
Uçucu yağlar, farmakolojik özelliklere sahip bileşikler içerir. Bu bileşikler, uçucu yağların belirli bir kokuya ve biyolojik özelliklere sahip olmasını sağlar.
Uçucu yağlar, bağışıklık sistemini güçlendirebilir ya da zararlı bakteri ve virüsleri ortadan kaldırabilirler. Uçucu yağlar özelliklerine bağlı olarak virüslerle savaşabilir, havayı temizleyebilir, grip benzeri semptomları hafifletebilir ve hastalık sırasında rahatlık sağlayabilirler. Antibiyotik direncinin modern çağda büyük bir tehdit haline gelmesiyle, “tedaviden ziyade önleme” artık kritik derecede önemlidir.
Uçucu yağlar biyolojik faktörlerin yanı sıra psikolojik olarak da fayda sağlar. Lavanta ve biberiye gibi bitkilerden elde edilen uçucu yağlar, stres seviyelerini (kortizol) azaltarak gevşemeyi destekler. Kortizol hormonu, lenfosit seviyelerini azaltarak ve T hücrelerinin büyümesini zorlaştırarak bağışıklık sisteminin savunma mekanizmalarını düşürür. Aromaterapi, gerginlik ve stresin giderilmesine yardımcı olabilmektedir. Araştırmalar, lavanta ve biberiye uçucu yağlarının solunmasının kortizol seviyelerini azalttığını ve böylece bağışıklık sistemini güçlendirdiğini göstermiştir.
Uçucu yağların bağışıklık sistemini güçlendirmesinin birçok yolu vardır. Carrasco et. al (2009), karanfil uçucu yağları kullanılan farelerde beyaz kan hücresi aktivitesinin arttığını göstermişlerdir. Okaliptüs uçucu yağının fagositik aktiviteyi arttırdığını gösterdi (Duarte et al. 2018). Mikail ve ark. tarafından 2003 yılında yürütülen bir çalışmada, buhur (günlük, sığla) uçucu yağının bağışıklık uyarıcı olduğu kanıtlanmıştır. Narenciye yağları, bağışıklık sisteminin dengesini yeniden sağlamaya yardımcı olur. Biberiye ise iltihaplanma belirtilerini azaltır. Bazı uçucu yağların özellikle okaliptüs ve zencefil, kapsamlı çalışmalarda bağışıklık fonksiyonunu arttırıcı özellikleri kanıtlanmıştır (Peterfalvi et al 2019). Bunların ardından karanfil, lavanta ve çay ağacı yağları da etkileri kanıtlanan uçucu yağlar olarak sıralanabilir.
Aromaterapi ile bağışıklığı güçlendirmek
Bağışıklık sistemi; vücudun enfeksiyonlarla mücadelesine yardımcı olan doğal savunma sistemidir. Bu yüzden bizi sağlıklı tutan bağışıklık sistemimizi güçlendirmemiz çok önemlidir.
Bağışıklık sistemini desteklemek amacıyla yaygın olarak kullanılan uçucu yağlar şu şekilde sıralanabilir:
Okaliptüs uçucu yağı
Boğaz ağrısı, öksürük, soğuk algınlığı, sinüzit, bronşit, mevsimler alerjiler ve baş ağrısı için kullanılır. Antibakteriyel özelliğe sahip olmasıyla birlikte bağışıklık sistemini güçlendirme, enfeksiyonlara karşı koruma ve solunumu iyileştirme gibi faydaları vardır.
Okaliptüsün etkinliğinin sırrı, güçlü bir anti-inflamatuar, antioksidan ve antibakteriyel olan 1,8-sineoldür. %60-90 arasındaki oranlarda 1,8-sineol içerir. Çalışmalar, inhalasyondan sonra, monositlerin sağlığını ve işleyişini ve T hücrelerinin üretimini desteklediğini göstermiştir.
Okaliptüs yağı, gribin yanısıra üst solunum yollarındaki enfeksiyöz bakteriler üzerinde antibakteriyel etkilere sahiptir. Güçlü antiseptik ve antienflamatuvar özellikleri ile bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudu canlandırır. Çok sayıda çalışma, okaliptüs yağının solunmasının Streptokok, tüberküloz ve MRSA (Staphylococ kaynaklı bir hastalık) gibi enfeksiyonlara neden olan bakterilerle savaşmaya yardımcı olduğunu göstermiştir.
Okaliptüs yağını difüzörle kullanmak burun tıkanıklıklarını ve nefesi açar. Bir taşıyıcı yağın yarım çay kaşığı kadarına 3 damla okaliptüs yağı eklenerek ve ayak ile göğüs bölgesine sürülebilir. Ayrıca 2 damlası sıcak banyo suyuna katılarak bağışıklık sistemini güçlendirici etkilerinden faydalanılabilir.
Çay ağacı uçucu yağı
Anti bakteriyel, antivirütik, antifungal etkileri sayesinde enfeksiyonu sonlandırmada etkilidir. Bunun yanı sıra akne, soğuk algınlığı, böcek ısırıkları, kaşıntı, sinüzit, migren ve yağlı cilde iyi geldiği bilinmektedir. Bedenimize düzenli olarak giren çeşitli bakteri ve virüsleri ortadan kaldırmakta çok etkilidir. Difüzörle yayarak bağışıklığı güçlendirici etkilerinden faydalanılabileceği ileri sürülmektedir.
Yüksek düzeyde alfa-sabin ve terpinenen-4-ol içeriği nedeniyle antiseptik etki gösterir.
Adaçayı uçucu yağı
Adaçayı uçucu yağı, çay ağacı ve okaliptüs gibi antivirütik ve anti bakteriyel etkiye sahiptir. Aynı zamanda ruhsal olarak arınmaya ve tazelenmeye yardımcı olur. Astım, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrısı, bitkinlik, gaz sancısı ve strese iyi geldiği bilinmektedir.
Lavanta uçucu yağı
Sakinleştirici, gevşetici, antibakteriyel, antifungal, antivirütik etkilerinin yanı sıra uykusuzluk, migren, alerji, dermatit, kaşıntı, ağrı ve strese karşı etkili olduğu bilinmektedir. Çeşitli kaynaklarda, ortama difüzörle yaymak veya ayaklara çok az bir miktarı sürmek yoluyla fiziksel ve zihinsel faydalarının elde edilebileceği belirtilir.
Lavanta, vücudumuzun doğal savunma sistemine büyük bir katkı sağlayan antiviral, antimikrobiyal ve antibakteriyel özelliklere sahiptir. Lavanta kullanmanın bir başka ek faydası da, genellikle bağışıklık sistemi sağlığını geliştirmede en büyük faktörlerden biri olan stresi azaltma yeteneğidir. Lavanta, stresi azaltmanın yanısıra, antioksidan aktivite de gösterir.
Portakal uçucu yağı
Kokusu enerji, neşe ve mutluluk verirken stresi yatıştırır. Mevsim geçişlerinde dengeleyici özelliği vardır ve soğuk algınlığına karşı koruyucudur.
Kekik ve oregano
Oregano yağı grip ve soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklara karşı güçlü bir bağışıklık sistemi için önerilen yağlardandır. Bedenin doğal savunmasını aşan patojenleri ortadan kaldırmakta başarılıdır. Çeşitli kaynaklarda, bağışıklık sistemini güçlendirmek, hastalıkları savuşturmak ve iyileşme süresini kısaltmak için oregano yağının her gün kullanılabileceği belirtilmiştir. Jojoba yağı gibi taşıyıcı yağlar ile birleştirildiğinde, ayak masajı vasıtasıyla bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılır. Soğuk algınlığını, burun tıkanmasını ve öksürüğü tedavi etmek için difüzörle kullanım önerilir. Kekik uçucu yağı da antibakteriyel, antiviral ve bağışıklık geliştirici özelliklere sahiptir.
Buhur (sığla, günlük) Uçucu Yağı
Buhur yağı hücresel bazda güçlü bir bağışıklık sistemi destekleyicisidir. Bedenin zararlı patojen ile hastalıklarla savaşmasına yardımcı olan akyuvar hücrelerini üretmesine yardımcı olur. Ayrıca doğal bir anti-inflamatuvar maddedir ve mide sağlığına bağlı problemlere iyi geldiği bilinir.
Biberiye Yağı
Burun tıkanıklığı ve geçmeyen baş ağrısı için hızlı bir rahatlama sağlar. Bedenin hastalıklara karşı direncini arttırır ve burnu tıkayan mukus yapılarının yumuşamasına yardımcı olur.
Bağışıklık sistemini güçlendirebildiği için düzenli kullanmak hastalıkları da önlemeye yardımcı olur.
Biberiye uçucu yağı, güçlü antibakteriyel özelliklere sahiptir. Solunum yolu hastalıklarından korumada olumlu bir etkiye sahiptir. Yüksek 1,8-sineol yüzdesi nedeniyle, hava yoluyla bulaşan hastalıklara karşı etkili olduğu bilinmektedir. Araştırmalar biberiye uçucu yağının kortizol seviyelerini azaltmak suretiyle psikolojik fayda sağladığı ve bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ortaya koymuştur.
Limon yağı
Limon uçucu yağı üzerine araştırmalar anksiyete ve depresyon semptomlarını hafiflettiğini göstermiştir. Ek olarak, limon uçucu yağı, bağışıklık sistemi ve enerji seviyelerini artırmak için güçlü antibakteriyel ve antioksidan özelliklere sahiptir. Çalışmalarda, vücudun ana bağışıklık hücresi türü olan lenfositlerin üretimini artırmıştır. Bağışıklık sistemine yardımcı olmanın yanı sıra limon yağı, ruh halini iyileştirmek ve odaklanmayı keskinleştirmek için de kullanılabilir.
Karanfil yağı
Karanfil uçucu yağı, en güçlü antibakteriyel yağlardan biridir. %70-76 arasındaki yüksek öjenol yüzdesi, havadaki zararlı molekülleri temizleyen güçlü antimikrobiyal ve antifungal özelliklerini destekler. Karanfil uçucu yağının, bağışıklık sistemi ve iltihaplanma ile ilişkili spesifik hücrelerin ve proteinlerin yenilenmesini desteklediği öne sürülmektedir.
Aromaterapi, çeşitli uygulama yollarıyla hastalıkları tedavi etmek ve önlemek için uçucu yağları kullanan bir tamamlayıcı tıp alanıdır. Bu yağlar, topikal, masaj, inhalasyon veya oral yolla uygulanır. Aşağıda, aromaterapi yoluyla uçucu yağların bağışıklığı destekleyici etkilerinden faydalanmak amacıyla oluşturulan formülasyonlara örnekler verilmiştir.
Bağışıklık için diğer bir ürün olan propolis hakkında detaylı bilgi için başlığıtıklayınız: Propolisin Faydaları: Bilimsel Olarak Kanıtlı 5 Etki
Bağışıklık sistemi için aromaterapik yağlar nasıl kullanılır?
Oda Spreyi Olarak Uçucu Yağlar
Uçucu yağlar bir oda spreyi olarak ortamı doğrudan yenileyebilirler. Spreyin içeriği şöyle olmalı:
- 100 ml saf su
- 10 damla zencefil yaprağı yağı
- 10 damla biberiye yağı
- 10 damla limon yağı
- 10 damla okaliptüs yağı
Uçucu yağlar ve su bir plastik sprey şişesine koyulur ve güzelce karıştırılır. Bu karışım ortama sıkılabilir. Ancak göz ve ciltle temasından kaçınmalıdır.
Bağışıklık sistemini güçlendiren aromaterapi formüllerinin yanı sıra etkili uçucu yağları tek başına kullanmak da mümkündür. Yukarıda bahsedilen faydalı yağları kullanmanın bir yolu bir mendile ya da kumaşa yağdan 2-3 damla damlatmak, sonrasında bu mendili avucunuzda tutup 2-3 kere derin bir şekilde koklamaktır. Farklı bir deneyim için yağlar buğu olarak da alınabilir. 2 bardak buharı tütecek derece sıcak su bir kaba koyulur. İçine 2-3 damla uçucu yağ damlatılır. Baş bir havluyla kapatarak bu kabın üzerine eğilinir. Belli bir mesafeden buhar solunur ve ağzınızdan nefes verilir. Gözler kapalı tutulmalıdır.
Bağışıklık güçlendirme karışımı: 10ml = 200 damla
Limon 100 damla
Okaliptüs yağı 60 damla
Çay ağacı yağı 25 damla
Biberiye yağı 10 damla
Karanfil yağı 5 damla
Bağışıklık Desteği için Uçucu Yağ Karışımları
4 damla Lavanta yağı
2 damla Okaliptüs yağı
1 damla Çay ağacı yağı
Bağışıklık için uçucu yağ karışımı
2 damla Lavanta yağı
2 damla Limon yağı
2 damla Okaliptüs yağı
1 damla Kekik yağı
Bağışıklığı güçlendirici banyo tuzu karışımı
• 3 damla Çay ağacı yağı
• 2 damla Buhur (günlük, sığla, Frankincense) uçucu yağı
• 1 yemek kaşığı Kastilya (Castile) sabunu
• 55 gram Himalaya tuzu
Tüm malzemeler karıştırılır ve ılık banyoya eklenir.
Bağışıklık Arttırıcı Uçucu Yağ karışımı
• 4 damla Buhur yağı (günlük, Frankincense)
• 3 damla Biberiye yağı
• 3 damla Çay Ağacı yağı
• 2 damla Okaliptüs yağı
• 2 damla Limon yağı
• Boş İnhaler
•Hazırlanışı: Pamuk fitile uçucu yağlar eklenir ve inhalere yerleştirilir.
Bağışıklık için Difüzör Karışımı
•2 damla Buhur (sığla, günlük, Frankincense) yağı
•2 damla Karanfil yağı
•2 damla Tarçın yağı
•2 damla Lavanta yağı
•Hazırlanışı: Uçucu yağlar diffüzöre eklenir.
Kış için krem
•8 damla Okaliptüs yağı
•8 damla Lavanta yağı
•8 damla Nane yağı
•56 g Hindistan Cevizi Yağı
•Cam Kavanoz
•Hazırlanışı: Bir kap içerisinde benmari usulü hindistan cevizi yağı eritilir (kabınızın kapalı olduğundan emin olun). Uçucu yağlar cam kavanoza koyulur, kavanoz erimiş hindistancevizi yağı ile doldurulur, yağlar karıştırılır ve katılaşmasına izin verilir. Göğüse sürülür ve masaj yapılır (seyreltme oranı %2).
Bağışıklık için roll-on
•2 damla Limon yağı
•2 damla Çay ağacı yağı
•2 damla Lavanta yağı
•2 damla Copaiba yağı
•Jojoba yağı
•10 ml Silindir şişe
• Hazırlanışı: Tüm uçucu yağlar, jojoba yağı ile rulo şişeye eklenir. Göğüs ve sırta sürülür (seyreltme oranı %4).
Koruyucu karışım
• 3 damla Lavanta yağı yağı
• 3 damla Biberiye yağı
• 3 damla Buhur (sığla, günlük) yağı
• 2 damla Çay Ağacı yağı
• 1 damla Karanfil yağı
• 56 g Jojoba yağı (veya tercih edilen taşıyıcı yağ)
• Damlalık Şişe
•Hazırlanışı: Tüm malzemeler damlalıklı şişeye eklenir, gerektiğinde göğüs, sırt ve/veya ayaklara birkaç damla sürülür (seyreltme oranı %2).
Bağışıklık sistemini güçlendirici olarak 3 damla kekik yağı ve 2 damla okaliptüs yağı 1 tatlı kaşığı taşıyıcı yağ ile karıştırıp ayakların altına sürülür, masaj yapılır ve çorap giyilerek kapatılır.
Bağışıklık artırıcı özellikleri için düzenli olarak 3 damla okaliptüs, 2 damla sığla (akgünlük) ve 1 damla nane yağı karışımı kullanılabilir.
BONUS: Eğer siz de aromaterapiden yararlanmak istiyorsanız, %100 saf ProfTürker aromaterapi yağlarını kullanabilirsiniz. Üstelik bu yazıyı okuyanlara özel profturker.com adresinde geçerli PROF10 kodu ile indirimli alışveriş yapabilirsiniz.
Dikkat Edilecekler
- Küçük çocuklarda çok az miktarda kullanılmalı, yaşlılar ve hamileler için de aynı durum geçerli. İdeal olarak konsantrasyonun %2’sinden daha fazla kullanılmamalıdır. Hamileler ve düzenli ilaç kullananlar önce doktorlarına başvurmalıdırlar.
- Uçucu yağları difüzörle kullanırken bölgenin yeterince havalandırılmış olmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca yüksek konsantrasyondaki yağlar çocuklardan ve ev hayvanlarından uzak tutulmalılar.
- Şişede depolarken kapağın iyi kapatıldığından emin olunmalı, aksi halde buharlaşır ve okside olur.
- Bazı insanlarda uçucu yağlara karşı alerjik reaksiyon olabilir. Bu nedenle ilk önce görünmeyen bir bölgeye sürerek test edilmelidir.
- Uçucu yağlar oral yoldan alınmamalı ve cilde seyreltmeden sürülmemeliler.
- Uçucu yağları cilde uygularken seyreltilmeli ve profesyonel rehberlik olmadan ağızdan alınmamalıdır.